Federal Rezerv`in ciddi hatası ABD ekonomisini Büyük Depresyon`a itebilir

Eğer Federal Rezerv şahin para politikasını bir kenara koymazsa durum aynen 1929 yılında yaşananlara benzeyecektir.

Federal Rezerv ekonomide ortaya çıkan deflasyonist sinyalleri görmezden geliyor. ABD Merkez Bankası’nın Mart ayından bu yana uyguladığı faiz artırımları öylesine bir yük oluşturuyor ki ülke ekonomisi Büyük Depresyon dönemi benzeri bir döneme girebilir.

ABD ekonomisinde deflasyonist işaretler çok belirgin olarak görülüyor. Ekonomide görülen parametreler tam da 100 yıl öncesinde yaşananlara benziyor.

Büyük Depresyon yaşanması öncesinde dünya Birinci Dünya Savaşı’nı yaşamış ve bununla birlikte İspanyol gribiyle uğraşıyordu. Bu iki olay o yıllarda küresel ekonomiyede ciddi olumsuz etki yarattı. O yıllara kıyasla bu dönemin ekonomisinde de benzer davranış kalıpları, benzer gösterge ve rakamlar görüyoruz.

1920’li yılların başlarında küresel ölçekte telefon, elektrik ve içten yanmalı motor gibi genel kullanım amaçlı teknolojiler gelişiyordu.

1920’li yıllarda enflasyon %20 seviyesindeydi. Birinci Dünya Savaşı ve İspanyol Gribi küresel ölçekte arz zinciri sorunlarını tetiklemişti. Bu dönemde Federal Rezerv politika faizini %4,6 seviyesinden agresif bir şekilde %7 seviyesine sadece bir yıl içerisinde çıkarmış ve 1921 yılında enflasyon negatif %15 seviyesine gerilemişti. Yani deflasyon oluşmuştu.

Bazı uzman ekonomistler Federal Rezerv’in aşırı baskın şahin politikasını devam ettirmesi sonucunda 2023 yılında enflasyonun negatif seviyelere inebileceğini göz ardı etmiyorlar. Ki aynı ekonomistler Federal Rezerv’in bu agresif para politikasının yanlış olduğunu da sözlerine ekliyorlar.

1919-1920 yıllarında Federal Rezerv politika faizini %4,6 seviyesinden iki katı az bir seviyede artırarak %7 seviyesine çıkarmıştı. 2022 yılına gelindiğinde 1920 yılında görülen enflasyondan daha düşük seviyede enflasyon olmasına karşın politika faizi 16 kat artırılmış durumda. Bu da ciddi bir sorunu beraberinde getirecektir.

1921 yılında enflasyon negatif %15 seviyesine düştüğünde Federal Rezerv politika faizini %7 seviyesinden %4 seviyesine 14 aylık bir zaman diliminde düşürmüştü. Eğer Federal Rezerv enflasyonla mücadele odağından başka bir yere bakmaz ve 2023 yılında para politikasında bir geri adım atmazsa Büyük Depresyon’da yaşananlara benzer bir durum ortaya çıkabilir.

Eğer Federal Rezerv şahin para politikasını bir kenara koymazsa durum aynen 1929 yılında yaşananlara benzeyecektir. Federal Rezerv 1929 yılında finansal spekülasyonları durdurabilmek için faiz oranlarını artırmaya devam etti. Ve 1930 yılında da Kongre 20 bin üzerinde malda %50 üzerinde vergi uygulayarak küresel ekonomiyi bir depresyona sokmuş oldu.

Şu ana kadar Federal Rezerv yetkilileri uyguladıkları para politikasını sorgulamıyorlar bile. Çünkü şu ana kadar verilen kararların çoğunu oybirliğiyle alıyorlar.

Federal Rezerv gelinen noktada deflasyonist sinyalleri görmezden geliyor. Michigan Üniversitesi’nin yapmış olduğu Tüketici Hissiyatı anketi rekor düşük seviyelerde. Böylesine kötü sonuçlar bir kez 2008-09 ve bir kez de 1979-82 aralığında yaşanmıştı. Eğer ülke ekonomisi Büyük Buhran’da olduğu gibi bir likidite tuzağına düşecek olursa bu noktada büyük parasal teşvikler de başarısız olacaktır.

ABD’de 9 Ağustos’ta geçirilen bir yasa 280 milyar $ seviyesinde bir yatırım amacıyla ABD’nin rekabet gücünü, yenilikçiliğini ve ulusal güvenliğini artırmayı hedefliyor. Bu yasayla yerel yarı iletken üretim kapasitesi, kuantum bilgisayar, yapay zeka, temiz enerji ve nanoteknoloji alanlarında atılımlar hedefleniyor.

Ülkede deflasyon riskinin oluşacağını belirtlenlerden Ark Invest CEO’su Cathie Wood tek başına değil. Benzer bir şekilde DoubleLine CEO’su Jeffrey Gundlach da ülkenin iki yıl öncesine kıyasla daha fazla deflasyon riski ile yüz yüze olduğunu belirtenlerden.

Geçtiğimiz hafta sonu Goldman Sachs da ABD ekonomisinin enflasyon görünümünü revize etti. Goldman Sachs 2023 yılında ABD’de fiyat baskılarının belirgin bir şekilde azalacağını öngörüyor. Kurumun güncellenmiş ekonomik görünüm raporunda çekirdek kişisel tüketim harcama endeksi – ki bu Federal Rezerv’in öncelikli tercih ettiği bir enflasyon göstergesi – Aralık 2023 tarihinde %2,9 seviyesine yavaşlıyor. Şu anki çekirdek PCE %5,1 seviyesinde.

YASAL UYARI:

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri genel bilgilendirme amacı ile hazırlanmış olup yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

2022-11-15 13:36:37

Tüm Yazılar

'Eren Can UMUT' diğer yazıları için tıklayın.

Seçtiklerimiz