1 Ocak 2023 yılı itibariyle Gana’da büyük maden şirketleri rafine edilmiş altınlarının %20’sini Gana Merkez Bankası’na satmak durumunda kalacak. Bu durum Gana hükümetinin altınını petrol ile takas etmek planının bir parçası.

 

Gana Cumhurbaşkanı Yardımcısı Mahamudu Bawumia yaptığı açıklamada Gana Merkez Bankası ve ülkenin büyük maden şirketlerinin bu düzenlemeye uyumlu çalışacaklarına dair koordine olacaklarını açıkladı.

 

Gana’da bu yaklaşımla ons altın fiyatı spot piyasa fiyatları üzerinden tanımlanmaya devam edecek. 

 

Gana Merkez Bankası’nın Newmont Corp., AngloGold Ashanti Ltd. Ve Gold Fields Ltd. gibi büyük ölçekli maden şirketlerinden altın satın alacağı açıklandı. Buna ek olarak daha küçük ölçekli maden şirketlerinin devletin sahip olduğu Precious Minerals Marketing Co. şirketine ürünlerini satabilecekleri belirtildi.

 

Gana Afrika’nın en büyük altın üreticisi. 2021 yılında Gana’da üretilen toplam altın miktarı 117 tonun biraz üzerinde. Gelinen noktada Gana hükümeti bu üretim avantajını kullanarak petrol satın alımında ABD doları yerine külçe altın kullanımı planını yaratmayı hedefliyor. Her ne kadar Gana aynı zamanda bir ham petrol üreticisi olsa da 2017 yılında ülkenin tek rafinerisinde çıkan patlama sonrası ülke rafine edilmiş petrol ürünlerini ithal ediyor.

 

Gana hükümetine göre altın kullanma fikri enflasyonu kontrol altına alma ve ülkenin ulusal para birimi olan cedi’nin devalüasyonunu sınırlama ihtiyacından kaynaklanıyor.

Bawumia yaptığı açıklamalarda bu yeni politikanın önümüzdeki yılın ilk çeyreği için planlandığını belirtirken bu durumun ödemeler dengesini temelden değiştireceğini ve ülke para biriminde kalıcı görünen yıpranmanın azaltabileceğini sözlerine ekledi.

Gana’da Ekim ayı itibarilye enflasyon %40 seviyesine çıkmış durumda. Gana Maliye Bakanı Kenneth Ofori-Atta’nın yaptığı açıklamalara göre ülkenin para birimi cedi yılın başından bu yana %53 değer kaybetmiş. Bu oranla cedi dünyada en fazla değer kaybeden para birimlerinden biri.

 

Gana ulusal para biriminin ABD doları karşısında değerini kaybediyor olması aynı zamanda ülkenin dış borç stoğunu 2022 yılı için 6 milyar $ artırmış durumda. 

Gana Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) 3 milyar dolarlık mali yardımı sağlamaya çalışıyor. Ülke yüksek borç ödemeleri ile yüzleşirken Covid salgını ve Ukrayna savaşı etkileri ülkenin gelirlerini azaltmış durumda.

 

Geçtiğimiz yıl Gana hükümeti ilk kez yerelde altın satın alma programını duyurmuş ve altın rezervlerini iki katına çıkarmıştı.

 

Gana Merkez Bankası yaptığı açıklamada yerelde satın alma programı ile artırılan altın rezervinin portföyü çeşitlendirme faydalarının yanı sıra Merkez Bankası’nın güvenini artıracağını, döviz rezervlerinin artırılmasının yolunun açılacağını, ulusal para biriminin değerini ve ekonomik istikrarı artıracağını ve doğrudan yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme için daha cazip bir ortam yaratılacağının altını çizdi.

 

2021 yılın Gana’nın döviz rezervleri 11 milyar $ seviyesindeyken ülkenin altın rezerv toplamı 8.7 ton civarındaydı.

 

Ülkelerin artık altını yeni şekillerde kullanmaya başlayarak ekonomik güvenlik ihtiyaçlarını artırmayı hedefledikleri görülüyor.

 

Gana 2018 yılında Güney Afrika’yı geri bırakarak altın üretiminde Afrika’nın en büyüğü oldu. 10 yıl önceki üretim rakamlarını %30 artıran Gana 130 ton civarında çıktı elde ediyor. Gana bu üretimin beşte birini yani 26 tonunu gelecek yıl paraya çevirerek cari fiyatlarlar 1,5 milyar $ elde etmeyi hedefliyor. Bu hamleyle Gana Merkez Bankası ülkenin ödemeler dengesini toparlayarak ulusal para birimi olan cedi üzerindeki baskıyı hafifletmeyi hedefliyor.

 

Batılı olmayan ülkeler değer kaybeden ulusal para birimlerini dengeye kavuşturabilmek için ABD dolarından uzaklaşmaya başlıyorlar. Bu durum özellikle bu yıl ağırlık kazanmaya başladı.

 

Rusya savaşı sürdüğü sürece Batılı olmayan ülkelerin ABD doları kullanımı yerine takas ticaretini ağırlıklı olarak tercih edecekleri görülüyor.

 

Genel olarak altının kullanıldığı bu takas sisteminin altın piyasasına ve fiyatına olası etkisinin ne olabileceği kestirilemiyor.

 

Gana’nın bu hamlesi tam da Dünya Altın Konseyi’nin son  çeyrekte merkez bankalarının altın satın alımlarının rekor seviyeye çıktığını açıklaması ardından geldi.

Bu yılın üçüncü çeyreğinde merkez bankaları 400 ton civarında altın satın aldılar. Bu rekor bir seviye. Yılın başında bu yana ise merkez bankalarının satın aldıkları altın miktarı 673 ton seviyesini geçti. En son bu seviyede altın satın alımı 1967 yılında gerçekleşmişti. O dönemde ABD doları hala altınla destekleniyordu.