Henüz daha bu ayın başlarında Federal Rezerv Kongre’ye bir rapor sunarak ABD’de bankaların güçlü ve toplamda tüm finansal systemin kuvvetli bir görünümü olduğuna dair bir güvence vermişti.

 

Federal Rezerv’in verdiği bu güven duygusu şu an için test ediliyor. Federal Rezerv ve diğer düzenleyici kurumlar geçtiğimiz günlerden Silicon Valley Bankası’nın (SIVB.O) batmasını endişe ile gözlemliyorlar. Bu bankanın batmasının ABD’de hızla yayılabilecek bir potansiyel sistemik bir şoka yola açmasından üst seviyede endişe ediliyor. Bankanın yol açtığı mevduatlara olan güvenin baltalanması daha fazla istikrarsızlaştırıcı hareketlere yol açma risklerini bünyesinde barındırıyor.

 

Federal Rezerv henüz daha birkaç gün öncesinde finansal sistemin herşeyiyle yolunda gittiğine ve dengede olduğuna dair Kongre’ye güvence vermişti. Federal Rezerv 2008 yılında yaşanan konut-ipotek krizi sonrasında bilenmiş ve işin doğrusu genişletişmiş bir kriz taktik kitabı çıkarmıştı. Ve Federal Rezerv her zaman için finansal sistemde istikarı sürdürebilmek için üst seviyede çaba gösteriyordu.

 

Krediler güvenli devlet tahvilleriyle teminat altına alınabildiği sürece artık bankaların Federal Rezerv’den sınırsız miktarda borçlanmalarına izin verilecek.

 

Düzenleyici kurumlar Pazar günü yaptığı açıklamalarda Federal Mevduat Sigortası’nın belirlediği standard olan 250  bin $ ve üzerindeki miktarlar mevduat sahiplerine ödenecek. Geçtiğimiz haftasonu banka hesaplarına erişimde sorunlar görülmüştü. 

Bankalar devlet tahvillerinin ve ipoteğe dayalı menkul kıymetlerin tam nominal değerine karşı bir yıl boyunca kredilere izin vererek önemli kayıplar sonucunu getirmek ve piyasaları kağıtla doldurmak zorunda kalmak yerine likiditeye erişebilmek için Federal Rezerv’in yeni tesis etmiş olduğu kaldıraç da kullanılabilecek. 

 

ABD’de Pazartesi günü, yani bugün Türkiye’nin öğleden sonra saatlerinde çok stresli bir gün olacağa benziyor. Bununla birlikte Federal Rezerv’in hafta sonu aldığı önlemle bu krizin bulaşma riskini önemli ölçüde azaltıyor.

 

Federal Rezerv’in sözde indirim penceresi aracılığıyla bankalara yeterli teminatla doğrudan krediler dahil olmak üzere finansal sistemi desteklemek için her zaman kalıcı programlarının mevcut olduğu görülüyor. Federal Rezerv Covid salgının başladığı dönemde bu tür borçlanmaları teşvik edebilmek için mevzuatında bazı değişiklikler yaptı. Bu teşvikler arasında referans politika faiz oranına kıyasla daha düşük faiz oranıyla borç vermek de yürürlükte kaldı.

 

Fakat tam olarak bu noktada 2007 – 2009 yılları arasında yaşanan krize, konut sektörünün çöküşüne baktığımızda Federal Rezerv’in indirimli sağladığı teşvik kredilerinin yine Federal Rezerv’in kendi agresif para politikalarından kaynaklanan sorunları ele almak için yetersiz kaldığı görüldü.

 

Federal Rezerv’in faiz oranları bir yıl önceki yüzde sıfıra yakın seviyesinden bugün yüzde 4,5 üzerine çıkaran agresif faiz artışları düşük getirili Hazine tahvili sahipleri sermaye kayıplarıyla karşı karşıya kalırken ve de özellikle de küçük olan bankalar operasyonlar için gerekli olan mevduatı çekmekte zorlu koşullarlar karşı karşıya kaldıkları bir aralıkta SVB Bankası çöktü. 

 

Federal Rezerv yetkilileri bugüne değin gerçekleştirmiş oldukları faiz artırımlarının piyasalarda ne kadar az kargaşayı tetiklediğine dair bir dereceye kadar şaşkınlardı. Ve hatta uygulanan faiz artışları ekonomide bir stres göstermediğinden enflasyonun kontrol altına alınabilmesi için bazı Federal Rezerv yetkilileri daha da fazla faiz artırımı yapılması gerektiğini savunuyorlardı.

 

Artık bu faiz yaklaşımı değişebilir. Bazı uzman ekonomistler Federal Rezerv’in köklü bir faiz değişikliği dönüm noktasında olduğunu değerlendiriyorlar.

 

SVB Bankası’nın bilançosu yaklaşık olarak 200 milyar dolardı ve ABD’nin 16’ncı büyük bankasıydı. Banka tabi ki büyük oyuncuların liginden epey uzak ama yinede Federal Mevduat Sigortası’nın 250 bin $ ötesinde desteklenecek ölçüde büyük bir bankaydı.

ABD piyasalarında bugün yaşanan endişe SVB mudilerinin kayıplarla karşı karşıya kalmış olması ve güvenin daha geniş çapta aşınmaya başlaması durumunda gelişebilecek sürü davranışının yaratabileceği kargaşa. 

 

Federal Rezerv’in ilk tepkisine baktığımızda güvenli teminat karşılığında neredeyse sınırsız miktarda fon sunmaya hazırlanıyor. Bu tipik bir klasik merkezi bankacılık yaklaşımı.

 

Bununla birlikte Federal Rezerv Yönetim Kurulu ve Hazine Bakanlığı bu krizi sistematik olarak değerlendirecekler.

 

SVB’nin çöküşü Federal Rezerv’in yukarı çekmiş olduğu faiz oranları ve bununla beraber fonlama dinamiklerinden kaynaklanıyor gibi. Federal Rezerv Başkanı Powell’ın henüz 3 Mart’ta Kongre’ye sunmuş olduğu raporda sistemde fonlama riski düşük seviyede olarak tanımlanmıştı.

 

Federal Rezerv’in açıklamlarına göre büyük ölçekli bankalar ciddi seviyedeki mevduat çıkışlarını karşılayabilmek için bol miktarda likiditeye sahip olmaya devam ediyorlar.

Yılın ikinci yarısında muhtelemen daha zayıf bir ekonomik görünüm,daha yüksek faiz oranları ve artan belirsizlik ortamında finansal kırılganlıklar genel olarak devam edecek gibi gözüküyor.

 

Ekonomi için kötü olan şey her zaman için altın varlığının faydasına olmuştur. Yaşanan bu kriz ons altın fiyatına olumlu yansıdı. Spot piyasalara bakıldığında ons altın 1874 $, ons gümüş ise 20,70 $ seviyelerine çıkarak kazanımlar elde etmiş durumda. Altın/gümüş oranı 90,5 seviyesinde ve bu oran bize ons gümüş varlığının hala çok ucuz fiyatlandığını gösteriyor. İngiltere’de ons altın 1548 £, Avrupa bölgesinde ise 1747 € seviyesinde alıcı buluyor. Spot ons platin 966 $, ons paladyum ise 1409 $ seviyesinde işlem görüyor.

 

ABD dolar endeksi ABD’de yaşanan bankacılık kriziyle birlikte 103,93 seviyesine baskılanmış durumda. 10 yıllık ABD Hazine tahvil getiri oranı %3,67 seviyesine gerilerken 2 yıllık getiri oranı ise %4,41 seviyesine düşmüş durumda.

Brent ham petrol varil başına 83 $ seviyesinde fiyatlanıyor. ABD’de doğal gaz birim fiyatı 2,50 $, Avrupa’da birim fiyat 52 € seviyesinde işlem görürken İngiltere’de ise doğal gaz birim fiyatı 133 pence seviyesinde alıcı buluyor.